Jeannette Dekeukeleire bij de tentoonstelling van Fish-handel Servaas in 2017. Foto Dennis Bransma Interview Jeannette Dekeukeleire: ‘Als kunst niet meer mag tintelen, irriteren of provoceren, dan stop ik’ Jeannette Dekeukeleire, galeriehouder Jeannette Dekeukeleires ArtKitchen stond decennialang garant voor prikkelende kunst. Maar het kunstklimaat in de hoofdstad is „indringend veranderd” en „steeds commerciëler en beperkter” geworden. Twintig januari sluit ze definitief de deuren. Arjen Ribbens 9 januari 2023 Een afbeelding van een Japans meisje met van die kenmerkende amandelvormige ogen op haar gevel? Kan niet meer, ondervond galeriehouder Jeannette Dekeukeleire. Want racistisch, aldus een lid van een Aziatische commissie die bij haar aanbelde. Het beroemde PSP- verkiezingsaffiche uit 1970 met een naakte vrouw en een koe op een expositie over politieke posters? Seksistisch, klaagden bezoekers. Dekeukeleire: „Bij het minste geringste ben je als galeriehouder tegenwoordig slachtoffer van de cancelcultuur, het onderwerp van een of ander vervelend Tiktok-filmpje.” Na bijna dertig jaar vond Dekeukeleire (60) het welletjes. Op 20 januari sluit ze haar galerie ArtKitchen in Amsterdam. Vanaf februari gaat ze vanuit huis met kunstenaars boeken maken en projecten organiseren. Haar galerie ArtKitchen stond decennialang garant voor prikkelende en soms ook provocerende kunst. Eerst van Provo en Fluxus-kunstenaars, later van punk-artiesten. Ook organiseerde de galerie regelmatig Cult Club avonden, themabijeenkomsten met lezingen en performances. Een portret van Jeannette Dekeukeleire door sjabloonkunstenaar Hugo Kaagman uit 2006. Blote billen De gevel van haar galerie in de Pijp is een vast canvas voor sjabloonkunstenaar Hugo Kaagman. Met een knipoog reageert hij op de actualiteit. De laatste jaren geeft dat regelmatig problemen, zegt Dekeukeleire. Het kunstklimaat in de hoofdstad is „indringend veranderd” en „steeds commerciëler en beperkter” geworden, stelde ze in het persbericht voor haar afscheidstentoonstelling. Voor ze haar galerie binnenkomt, ondervindt ze steeds meer negativiteit, zegt ze. Vrachtwagens die voor de deur staan te laden en te lossen. Agressieve voorbijgangers, de gemeente die een fietsenrek voor haar etalage wil plaatsen. „Laatst stapte er een man binnen die schreeuwend eiste dat ik een kunstwerk van de muur haalde. Daarop waren een paar blote billen te zien.” De eerste twintig jaar kon ze doen wat ze wilde, beleefde ze zo veel plezier. Door de veranderde tijdgeest, de heersende afrekencultuur, kost haar dat de laatste jaren veel meer moeite, zegt ze. Jarenlang hielp ze bij de samenstelling van bedrijfscollecties. Klussen die het financieel mogelijk maakten om in haar galerie minder commerciële projecten te realiseren. Bedrijfscollecties bestempelt ze nu als „eenheidsworst”. Kunst op kantoor mag niet meer prikkelen, zegt ze. „Een voorbeeld? Onlangs had ik gedoe over een werk van Charlotte Dumas, een foto van een hond. De blik van die hond was zo indringend, vonden de medewerkers van een bedrijf, dat die foto van de muur moest.” Als kunst niet meer mag tintelen, irriteren of provoceren dan verdwijnt haar eigen prikkel, zegt ze. Gevoeligheden Toen jonge mensen aan haar vroegen of ze de PSP-poster met naakte vrouw en koe weg wilde halen, weigerde Dekeukeleire dat. „Op zo’n moment kom ik in opstand. Ik zei: ‘Ik wil me best in jullie gevoeligheden inleven, maar neem dan ook de moeite om je in mijn tijd te verdiepen.” De tijden voor tegendraadse galeries als de hare zijn veranderd. „Nederland is steeds meer een hypeland geworden. Dan is street art de waan van de dag, dan dit, dan dat. Of alle grote kunstverzamelaars zitten opeens achter dezelfde kunstenaar aan. Kunst geldt ook steeds vaker als belegging, iets dat je verkoopt als je winst kunt maken.” Met die platte economie heeft zij moeite. „Voor mij is kunst toch vooral een treasure, een schat die je koopt als een spiegel van je ziel.” Uit chaos ontstaan de leukste dingen, zegt Dekeukeleire. Maar voor wanorde en verwarring is steeds minder plek. „Neem de kunstbeurzen. Eerst moet je 10 mille betalen om deel te mogen nemen, en dan is er een keuringscommissie die beoordeelt of wat je wil ophangen wel geschikt is voor de beurs.” Heel nauwe koker De invloed van grote klanten op de kunstmarkt is haar veel te groot. „Zij bepalen wat belangrijk is, en wat niet. Een straatkunstenaar die een verpleegster een mondkapje met het Superman-logo geeft, wordt opgehemeld. Maar een kunstenaar als Rob Scholte laten verzamelaars vanwege zijn houding vallen. Daar begrijp ik niks van. Scholte is door zijn beeldtaal en zijn uitspraken over copyright fucking belangrijk voor onze tijd.” Ja, beaamt Dekeukeleire, de discrepantie tussen commercie en interessante kunst is van alle tijden. „Maar voor mijn gevoel komen we nu wel in een heel nauwe koker terecht. Soms heb ik het gevoel dat we weer toegaan naar de tijd van Entartete kunst: kunst die wel, en kunst die niet kan.” Voor haar gemoedsrust, „om positief te blijven”, reisde ze afgelopen zomer naar Keulen, naar museum Ludwig. Dat deed ze voor de beelden van Ernst Ludwig Kirchner. Die in kolonialisme en machtsongelijkheid ingebedde beelden gelden nu voor sommigen opnieuw als foute kunst. Dekeukeleire: „Ze zijn misschien in Afrika gemaakt, maar de uitstraling van die sculpturen doet mij enorm goed.” De oplossing voor haar problemen met de kunstmarkt was simpel, zegt de galeriehouder. „Ik was een gevangene geworden van mijn galerie – van de vaste openingstijden, van mijn personeel. De kunst waar ik zo veel van houd, mijn fingerspitzengefühl voor wat je met kunst kunt bereiken, daarvoor heb ik veel meer tijd zonder galerie.” Met een opgelucht gevoel, zegt ze, doet ze over tien dagen de deur definitief op slot. De afscheidstentoonstelling van Art Kitchen, Fifty Shades of Green, duurt nog t/m 20 jan. Zie ook: artkitchen.nl